Sosyal Fobi Nedir? Kimler de Görülür?

Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Cemil Çelik konu hakkında bilgiler verdi.

Her insan her ortamda rahat hareket edemez. Kimileri kalabalıkta, herhangi bir topluluk önünde her zamanki halini koruyup heyecan ve kaygıları en aza indirebilirken, kimileri de etraftakilerin kendisi hakkında düşündüklerini sorgulayarak kaygı boyutunu artırabilir.

Sosyal fobi nedir dediğimizde işte bu ikinci kesimdeki insanların daha sık ve gözle görülür şekilde kalabalık içerisinde, topluluk önünde veya tanımadığı kişiler yanında rahat davranışlar gösterememe durumunun psikiyatrik tanısı diyebiliriz.

Sosyal Fobisi olan kişi yaşantısında belirli eylem veya performans öncesinde, mesela iş görüşmesi, mülakat, toplantı, sunum, toplu yemek, yeni tanıştığı kız/erkek arkadaşı, mezuniyet balosu, mezuniyet yıl dönüm kutlamaları gibi durumlarda aşırı kaygı, endişe ve gerginlik hisseder. Sosyal Fobi için bu örnekler çoğaltılabilir.

Sosyal fobi bir diğer ismiyle Sosyal anksiyete bozukluğu psikiyatrik bir rahatsızlıktır. Sosyal fobi farmakoterapi ve psikoterapi ile tedavi edilebilir ve kolayca kontrol altına alınabilir.

Sosyal Fobiye Yol Açan Sebepler Nelerdir?

*Sosyal fobi toplumda %15 ile %20 arasındaki görülebilen bir psikolojik rahatsızlıktır.

*Sosyal fobinin ortaya çıkmasında birçok etken sayılabilir. Genel olarak çevrenin ve genetik yapının başrolde olduğu bu sebepleri sosyal fobiye yol açan sebepler nelerdir başlığının altında sıralamak faydalı olacaktır.

*Ailesinde sosyal fobi yaşamış bireylerin varlığı o ailede genetik olarak sosyal fobinin görülmesine sebep olabilecek bir etkendir.

*Bir başka neden de beyinde olaylar karşısında yüksek kaygıyı tetikleyen kısımların çabuk etkilenmesidir.

*Çevresel veya ailesel yönden küçük yaşta alay edilme, hor görülme ve zorbalığa maruz kalma durumlarını yaşamış bireylerde sosyal anksiyete gelişme ihtimali yüksektir.

*Aile içerisinde yaşanılmış travmatik olaylar, aile içi şiddetin bireyin kendini kapatmasına yol açan etkileri sosyal fobiyi de tetikleyici olabilir.

*Bunlara ek olarak sosyal fobiye meyilli olmak da, utangaçlık, içe kapanıklık hali ve çekingenlik yaşayan bireylerin bu rahatsızlıkla karşılaşma oranı da bir hayli yükselmektedir.

*Fiziki bir rahatsızlığı bulunan, bir kaza sonucu veya felç gibi dışardan görünen etkilere sahip hastalığı olanlarda, görüntüsünün insanlarca algılanmasına dair gelişen kaygılar sosyal fobiye neden olabilir.

Sosyal Fobi Belirtileri

Sosyal fobi belirtileri aslında kaygının psikolojik, bilişsel, fiziksel ve davranışsal belirtileri ile benzer belirtiler gösterir. Sosyal fobi kişinin performans göstereceği, korkulan bir durumla yüz yüze kalındığında kendini göstermektedir.

*Sosyal Fobinin Fiziksel Belirtileri;

*Yüzde kızarma

*Fazla terleme

*Ağızda kuruluk hissi

*Çarpıntı hissi, nefes açlığı, nefessiz kalma hissi

*Gastrointestinal sistemde rahatsızlık

*İshal

*Kaslarda gerginlik hissi

*Titreme, sarsılma hissi

Sosyal Fobinin Psikolojik/Bilişsel ve Davranışsal Belirtileri;

*Yeterli hissetmeme,

*Güçsüzlük hissi

*Beğenilmeyeceğini düşünme

*Çirkin göründüğünü düşünme

*İlgi ve sevgiyi hak etmediğini düşünme

*Hata yapacağım düşüncesi, çekilme ve mükemmel görünmeme kaygısı

*Belli etmemeye çalışılan sürekli endişe hali

*Hatasız ve kusursuz görünme arzusu

*İnsanların beğenisini kazanma, taktir alma isteği

*Korktuğu ve sakındığı ortama girememe

*Bulunduğu ortamı terk etme ve kaçma düşüncesi

*Göz temasından kaçınma, iletişim kuramama, iletişimi sürdürememe, konuşacak konu bulamama, elini ayağını nereye koyacağını şaşırma, dışardan belli olacak şekilde kaygılı el, ayak ve mimik jestler

Sosyal Fobi Tedavisi

Sosyal fobi psikiyatri uzmanı aracılığıyla teşhis ve tedavi edilmesi gereken bir bozukluktur. Tedavinin başarılı olması için tedaviyi olumsuz etkileyecek şartların tespiti ve düzeltilmesi gerekmektedir. Hastada farklı bir psikiyatrik rahatsızlık varsa ve sosyal fobisinin kökeni çocukluğundan itibaren yer alan korku ve kaygılarsa bunların da tedavi de değerlendirilmesi gerekmektedir.
Sosyal fobi tedavisi yapılırken psikoterapilerden ve gerekli görüldüğü takdirde ilaç ile desteklenmektedir.

Sosyal fobi tedavisi psikolojik yöntemlerle ve beraberinde ilaç tedavisine başvurularak çözüme kavuşturulan bir yol izlenir. Sosyal anksiyetesi olan insanların her hastalıkta etki ve fayda için gerekli olan tedaviye razı olma durumu göz önünde bulundurulup hasta ile önce rahatsızlığın kabulü ve sonrasında tedaviyi kabul etmesi önem taşımaktadır.

Sosyal fobi rahatsızlığının tedavisinde iki seçenek üzerinde durabiliriz. Birincisi psikoterapi seçeneği yöntemi olarak psikolojik danışmayı ya da terapilerini kapsamında gerçekle uyumlu olmayan inançların değiştirilmesidir.

İkinci yöntem ise psikiyatri doktoru tarafından kullanılması istenilen ilaçlarla tedavi seçeneğidir. Bazı kişilerde her iki yöntemin yani hem terapi hep ilaç tedavisinin uygulanması gerekebilmektedir.

Terapi yöntemiyle sosyal fobisi bulunan kişilere, sosyal olarak daha rahat olmaları, çekingenliklerinin yersizliği ve korkularıyla yüzleşerek aşılmasının mümkünlüğü öğretilerek kişi rahatlatılıp kendini güvende hissetmesi sağlanır.

İlaç tedavisinde ise içerisinde sosyal kaygıyı azaltıcı etken maddesi serotonin olan seçici geri alım inhibitörleri ile kişinin durumuna ve ilaca alışma sürecine bağlı olarak dozu ayarlanacak şekilde ilaç ile tedavi başlanır.