Üretici market fiyatlarında Mart ayı…

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Mart ayında üretici ve market fiyat farkının 5,7 kata kadar ulaştığını bildirerek, “Üretici fiyatlarında büyük bir düşüş var ancak bu düşüş tüketici fiyatlarına yansımıyor” diye konuştu.

Üretici ve tüketici fiyatları arasındaki makasın bir türlü kapanmadığına işaret eden Bayraktar, “Pazarlamadaki sorunlar nedeniyle üreticilerimiz düşük fiyata ürün satarken, tüketiciler daha pahalıya ürün tüketmek durumunda kalmaktadır” diye konuştu. Bayraktar, halkın mağdur edilmemesi için bütün kesimlerin sağduyulu davranması ve spekülatörlere fırsat verilmemesi gerektiğini vurguladı.

Lahananın 5,7 kat, kuru incirin 5 kat, havucun, 3,7 kat, kuru kayısının 3,6 kat, patlıcan ve nohudun ise 3,5 kat fazlaya tüketiciye satıldığını bildiren Bayraktar, “Üreticide 35 kuruş olan lahana markette 2 liraya, 13 lira olan kuru incir 64 lira 93 kuruşa, 80 kuruş olan havuç 2 lira 94 kuruşa, 11 lira olan kuru kayısı 39 lira 69 kuruşa, 1 lira 82 kuruş olan patlıcan 6 lira 43 kuruşa, 2 lira 89 kuruş olan nohut 10 lira 23 kuruşa satılmaktadır” bilgisini paylaştı.

Mart ayında markette 23, üreticide 7 üründe fiyat artışı; markette 16, üreticide 17 üründe fiyat düşüşü olduğunu; markette 3, üreticide 10 üründe fiyatın değişmediğini bildiren Bayraktar, fiyatı en fazla artan ürünün markette limon, üreticide kuru soğan; fiyatı en fazla düşen ürünün ise markette yeşil soğan, üreticide patlıcan olduğunu belirtti.

Bayraktar, yaptığı açıklamada, Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak üreticiden tüketiciye halkın tamamını yakından ilgilendiren gıda fiyatlarındaki değişimleri takip etmeye ve kamuoyunu doğru bilgilendirmeye devam ettiklerini vurguladı.

-Market fiyatlarındaki değişim-

Mart ayında markette kuru fasulye, kuru üzüm ve pirinç fiyatında bir değişim meydana gelmezken, markette fiyat düşüşünün en fazla yüzde 48,82 ile yeşil soğanda görüldüğünü bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:

“Yeşil soğandaki fiyat düşüşünü yüzde 30,56 ile salatalık, yüzde 24,26 ile patlıcan, yüzde 23,48 ile karnabahar, yüzde 23,04 ile domates, yüzde 21,85 ile kabak, yüzde 7,77 ile ıspanak, yüzde 6,24 ile marul izledi.

Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 55,63 ile limonda yaşandı. Limondaki fiyat artışını yüzde 51,06 ile patates, yüzde 50,87 ile kuru soğan, yüzde 37,15 ile sivri biber, yüzde 33,24 ile mandalina, yüzde 15,66 ile portakal, yüzde 9,87 ile kuru incir, yüzde 9,37 ile yeşil mercimek, yüzde 7,74 ile maydanoz, yüzde 6,05 ile dana eti, yüzde 5,63 ile kuzu eti, yüzde 4,62 ile kırmızı mercimek, yüzde 4,02 ile elma takip etti.”

-Üretici fiyatlarındaki değişim-

Mart ayında üreticide, pırasa, elma, kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç, kuru kayısı, kuru incir ve zeytinyağı fiyatında bir değişim meydana gelmezken, yüzde 64,84 azalmayla fiyatı en fazla düşen ürünün patlıcan olduğunu belirten Bayraktar, şu bilgileri verdi:

“Patlıcandaki fiyat düşüşünü yüzde 50 ile kabak, yüzde 48,33 ile salatalık ve domates, yüzde 28,13 ile yeşil soğan, yüzde 27,27 ile havuç, yüzde 20,63 ile karnabahar, yüzde 17,63 ile yumurta, yüzde 16 ile lahana, yüzde 13,64 ile mandalina, yüzde 12,68 ile Antep fıstığı, yüzde 12,50 ile portakal, yüzde 10,71 ile ıspanak, yüzde 8,33 ile maydanoz, yüzde 6,45 ile marul izledi.

Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 214,29 ile kuru soğanda görüldü. Kuru soğandaki fiyat artışını yüzde 78,57 ile patates, yüzde 12,99 ile sivri biber, yüzde 8 ile limon, yüzde 6,73 ile dana eti, yüzde 6,14 ile kuzu eti, yüzde 0,95 ile süt takip etti.”

Üretici fiyatlarında, patlıcan, kabak, domates, salatalıkta yüzde 65'e varan düşüş yaşandığını işaret eden Bayraktar, “Üreticideki bu düşüşe rağmen halkımız ucuza gıda tüketemiyor. Üreticide 35 kuruş olan lahana, markette 2 liraya satılıyor. Aradaki fark 5,7 kata ulaşıyor. Üretici fiyatları bu kadar düşerken tüketici fiyatları hala yüksek. Çiftçimiz üretemez, spekülatif faaliyetler devam ederse halkımız gıdaya ulaşamaz” diye konuştu.

-Fiyat değişimlerinin nedenleri-

Koronavirüsle mücadele kapsamında alınan tedbirlerin Mart ayı fiyatlarında etkili olduğunu belirten Bayraktar şunları kaydetti:

“Domates, biber, salatalık, patlıcan, portakal, mandalina gibi önemli ihraç ürünlerimizde karantina tedbirleri kapsamında ihracatın yavaşlaması ve nakliye için tır şoförlerinin ülke dışına gitmek istememesine bağlı olarak şoför sıkıntısı yaşanması fiyatlarda düşüşe neden olmuştur. Mandalinada depodaki ürünlerde kalite kaybı yaşanması da fiyata yansımıştır.

Yeşil soğan, havuç, karnabahar, lahana, ıspanak, maydanoz ve marulda, semt pazarları kurulmasına karşın, koronavirüs tedbirleri kapsamında halkın önlem amacıyla sokağa çıkmaması, talepte daralmaya ve buna bağlı olarak üretici fiyatlarında düşüşe neden olmuştur.

Fiyat artışı görülen ürünlerden patates ve kuru soğanda koronavirüs salgını ülkemizde etkili olmadan önce ihraç edilen ürün miktarındaki artış ve akabinde yaşanan talep artışı fiyatların yükselmesine yol açmıştır. Karantina tedbirleri kapsamında sosyal mesafenin korunması amacıyla işçi sevkiyatlarının azar azar yapılmasının maliyeti artırması da fiyatların artmasında etkili olmuştur.

Limonda ise rekoltenin düşük olmasının yanı sıra depodaki ürünün azar azar piyasaya arz edilmesi fiyatlarda etkili olmuştur.

Dana eti, kuzu eti ve sütte artan üretim maliyetinin yanı sıra arz ve talepteki değişimler fiyatı etkilemiştir.”

“Beklentimiz bütün kesimlerin sorumlu davranması,

artan talebin suistimal edilmemesidir”

Üreticilerin bin bir emekle ürettikleri üründen yeterli gelir elde etmelerini ve tüketicilerin de bu ürünleri makul fiyatlarla tüketebilmelerini temenni ettiklerini belirten Bayraktar, şunları söyledi:

“Koronavirüs salgını ile mücadele ettiğimiz bu dönemde halkımızın makul fiyatlardan ürün tüketebilmesi için en azından bu dönemde çok tüketilen ürünlerdeki üretici market fiyatlarına dikkat edilmesi, bunun takibinin yapılması gerekiyor. Biz, bu işin takipçisi olacağız.

Beklentimiz bütün kesimlerin sorumlu davranması, artan talebin suistimal edilmemesidir. Tüketicilerimizin yeterli ve güvenilir gıdaya uygun fiyatla erişebilmesi hepimizin dileğidir. Spekülasyona fırsat verilmemeli, tedbirler zamanında alınmalıdır. Tüketicilerimizin yeterli ve güvenilir gıdaya uygun fiyatla erişebilmesinin sağlanmasını istiyoruz.”

-“Üretim desteklenmelidir”

Bu süreçte gıda güvenliğinin aksamaması ve üreticilerin tarlada kalmaya devam etmesi için üretimin desteklenmesi gerektiğine vurgu yapan Bayraktar, üreticilerin sorunlarının çözüme kavuşturulması gerektiğini söyledi. Bayraktar şöyle devam etti:

“Üreticilerimizin Ziraat Bankası başta olmak üzere bankalara ve Tarım Kredi Kooperatiflerine olan borçları, faizleri silinerek uzun vadeli olarak ertelenmelidir.

Üreticilerimizin elektrik, sulama ücretleri ve sosyal güvenlik prim borçlarının ertelenmesi sağlanmalıdır.

Koronavirüs salgını nedeniyle ithalatta yaşanan kısıtlama, mevsim itibarıyla gübre kullanımının artması ve kur fiyatlarındaki artışlara bağlı olarak üre gübresi fiyatlarında Ocak ayından bugüne yüzde 17,2 oranında artış yaşanmıştır. Bu artış üreticimizin yeterince gübre kullanamamasına neden olacak, bunun sonucunda üretimde verim ve kalite kayıpları yaşanacaktır. Gübre fiyatları biran önce makul seviyelere çekilmeli, denetimler artırılmalıdır.

Koronavirüsle mücadele sürecinde tarım sektörü ve üreticilerin zarar görmemesi, gıda tedarikinin aksamaması için önlemlerin alınmasını sağlayacak olan Covid -19 Danışma Kurulu hızlı bir şekilde oluşturulmalıdır. Kurulda Tarım ve Orman Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı gibi kamu kurumları, üretici örgütleri ve üniversiteler yer almalıdır.”

Çiftçilerin üretmek zorunda olduğunu vurgulayan Bayraktar, “Çiftçimizi tarlada tutamaz, üretmesini sağlayamazsak çarşı pazar fiyatlarını düşünmek bile istemiyoruz” diye konuştu. Girdi maliyetlerinin yüksekliğine de dikkati çeken Bayraktar, “Üretici fiyatlarında büyük düşüş yaşanırken, çiftçilerimizin başta gübre olmak üzere satın aldığı girdilerin fiyatları artıyor. Çiftçilerimize acilen destek bekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Seçilmiş ürünlerde 30 Mart 2020 tarihi itibarıyla ortalama üretici, hal, pazar ve market fiyatları ve fiyat farkları:

Not: Hal, pazar ve market verileri Ankara, İzmir, İstanbul, Mersin, Antalya ve Bursa illerinden derlenen ortalama fiyatlardır. Üretici fiyatları ise ürünlere göre önemli üretim merkezlerinden derlenmektedir. Pirinç (Osmancık), kuru fasulye, nohut, kırmızı ve yeşil mercimek için belirtilen hal fiyatları toptan satış fiyatlarıdır. Dana eti, kuzu eti, Antep fıstığı ve fındık fiyatı serbest piyasa fiyatıdır.

Seçilmiş ürünlerde market fiyatlarındaki aylık fiyatlar ve değişim oranları:

Seçilmiş ürünlerde üretici fiyatlarındaki aylık fiyatlar ve değişim oranları: