Sağlık İl Müdüründen 2020 değerlendirmesi

Geride bıraktığımız 2020 yılı tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaşanan ve ilimizde de etkisini göstermeye devam eden Koronavirüs pandemisi süreci ile geçti. Ülkemizin tamamında olduğu gibi ilimizde de bu sürecin ana kahramanları sağlık çalışanları oldular. Gece gündüz, haftasonu bayram tatili demeden, kendi yakınlarının bile temas etmeye korktukları hastalara fedakârca ve büyük bir özveri ile yaklaşan yöneticisinden hemşiresine, temizlik görevlisinden doktoruna kadar tüm sağlık çalışanlarına teşekkür ederim.
Bilindiği gibi esas olarak damlacık yoluyla bulaşan Koronavirüs hastalığından korunmanın temel yolu maske, mesafe ve temizlik kurallarına uymaktır. Bu üç kuralın hayatımıza yansıması ve virüsün bulaştırıcılık hızının yüksek olması nedeniyle tüm sektörlerin salgından etkilendiği gibi; sağlık hizmetleri de en çok etkilenen sektörlerin başında geliyor. İlimizde yaklaşık 9 bin kişilik sağlık ordumuzla tüm gücümüzü pandemi ile mücadeleye verdik. Acil olmayan ameliyatları erteledik, hastanede hasta ziyaretlerini kısıtladık, poliklinik hizmetleri tamamen randevulu sisteme geçti. Her hastanede en az bir tane Covid polikliniği oluşturduk. Yataklı servisler ve yoğun bakımlarımızı Koronavirüs hastaları için izole ettik. Filyasyon ekiplerimiz gecelere kadar hastalara ilaç taşıdılar, temaslıları tespit edip evlerinden numune aldılar. Bu yoğun çalışmanın sonucu olarak; çok şükür ki, ilimizde ‘çaresiz kaldık artık’ dediğimiz bir anı yaşamadık. Hastanelerimizdeki yataklarımızda dolu günleri yaşadık, yoğun bakım yataklarında çok sıkıştığımız anları gördük; ancak hepsini tolere edebildik. İnşallah aşı gelince ve vatandaşımız tedbirli olmaya devam ettikçe, süreci kontrollü bir şekilde götürmeye devam edeceğiz.
İlimizde 320 binin üzerinde Koronavirüs testi yaptık. Bu sayı il nüfusunun yaklaşık % 40 ‘ı kadar numune almışız demek oluyor. Sayın Bakanımızın açıkladığı verilere göre ülke genelinde yapılan test sayısı, ülke nüfusunun yaklaşık % 30’ una denk geliyor. İlimizde yaptığımız test sayısı ülke ortalamasının üzerinde gerçekleşti. Elimizdeki verilere göre ilimizde salgın kontrollü bir şekilde ilerledi. Son günlerde yaşadığımız vaka sayısındaki düşmeye bağlı olarak, vatandaşlarımızın rehavete kapılması ve tedbirleri gevşetmesi sonucunda yeniden yüksek sayıları görmek istemiyoruz. Halkımızın büyük kısmına aşı uygulanana kadar tedbirlerde gevşemeye müsaade etmemeliyiz.
Yoğun bakımda yatan, entübe olan ve vefat eden Koronavirüs hastalarımızın çok büyük bir kısmı 65 yaş ve üzerindeydi. İlimizde vefat eden Koronavirüs hastalarımızın yaş ortalaması 74 olarak gerçekleşti. Şuan için yoğun bakımlarımızda % 45-50 bandında yatak doluluk oranlarımız mevcut. Yataklı servislerde bu oran daha düşük. Vaka sayılarımızın son günlerdeki sayılarla ve yatak doluluk oranlarımızın bugünkü haliyle devam etmesi halinde; herhangi bir sorun yaşamadan bu süreci atlatacağımıza inanıyorum.
Bildiğiniz gibi aşı bugün sabah itibariyle ülkemize geldi. Belli bir bekleme süresi ve kontrollerin ardından sahaya dağıtılarak uygulama başlanacak. Bakanlığımız, aşılama programı için meslek gruplarına göre aşamalar belirledi. Daha riskli olan, insanlarla daha çok temas halinde olan sektörler daha öncelikli aşılanacak. Bunun başında sağlık çalışanları geliyor. Bakanlığımızın talimatları doğrultusunda ilimizde herhangi bir aksaklık yaşanmadan aşı programını yürütmek için planlamamızı yapmış bulunmaktayız.
24.01.2020 tarihinde Elazığ İli Sivrice ilçesinde meydana gelen ve ilimizde yoğun bir şekilde hissedilen depremi yaşadık. UMKE ve 112 ekiplerimiz, hastanelerdeki personelimiz deprem anından itibaren görevleri başındaydılar. Maalesef 4 vatandaşımızı kaybettik. Toplam 486 vatandaşımız deprem ve sonrasındaki etkilere bağlı olarak kendi imkanları veya 112 ambulanslarımızla hastanelerimize başvurdular. Bunlardan 24 tanesi yatarak, diğerleri ayaktan tedavileri düzenlenerek taburcu edildiler.
Koronavirüsten korunma önlemleri kapsamında hastanelerimizde kalabalık ortamı önlemek ve sadece gerçekten hasta olan vatandaşlarımızın hastaneye başvurmasını sağlamak için tamamen randevulu sisteme geçmemiz, tüm branşlardaki hasta sayılarında düşüşe sebep oldu. Acil servislerimiz rutin çalışmalarına devam ettiler. Pandemiye rağmen il genelindeki kamu hastanelerinde 1 milyona yakın acil servis başvurusu oldu. Bu sayı önceki yılların çok altında kalan bir sayı. Hastanelerimizdeki servis ve yoğun bakım yataklarının çoğu Covid hastalarına ayrıldığı için diğer hastalıklar için yatak azaltılmasına gidildi. Ancak başvuru sayısı ve ameliyat sayıları düşünce bu konuda da bir sıkıntı oluşmadı. Ağız ve diş hastanemizde görev yapan diş hekimlerimizin % 80’i filyasyon ekiplerinde görevlendirildiler. Temaslı hastalardan numune alınmasını büyük oranda diş hekimlerimiz üzerinden yürüttük. Bu nedenle Ağız ve Diş Sağlığı hastanemizde polikliniklerimizin çoğunu kapatarak, ağırlıklı olarak acil servis üzerinden hizmet verdik.
Bu yıl içinde Malatya Eğitim ve Araştırma Hastanemiz Bakanlığımızın onayı ile Turgut Özal Üniversitesi Tıp Fakültesi ile afiliye oldu. Biz de ortak kullanıma dair protokolü Sayın Rektörümüz ve Başhekimimizle birlikte imza altına aldık. Bu kapsamda Turgut Özal Üniversitesi Tıp Fakültesinin hocaları hastanemizde uygulama yapacak, hastalarını takip edecekler. 160 bin metrekare kapalı alan ve Bakanlıkça belirlenen standart sayının üzerinde personel ile hizmet veren Eğitim ve Araştırma Hastanemiz; hocalarımızın desteği ile çok daha nitelikli işlemlerin yapıldığı bir merkez haline gelecek. 
İlimizde Sağlık Bakanlığı’nın 1 tane helikopter ambulansı mevcut. Malatya ile beraber Elazığ, Adıyaman, Bingöl, Kahramanmaraş, Tunceli ve Erzincan illerine de hizmet veren helikopter ambulansımız kasım ayı sonuna kadar 161 hasta için havalanmış oldu. 
Pandemi sürecince Aile hekimlerimiz Covid hastaları ve bunların temaslılarını yakından takip ettiler. Sağlık problemi olanları İlçe filyasyon ekiplerine ve hastanelere yönlendirdiler. Bu yoğun tempolarında anne-bebek izlem gibi, aşılama programları gibi özellikli hizmetlerini de aksatmadılar. İlimizdeki bebek aşılama oranları % 98 lerin üzerinde gidiyor. Anne ve bebek izlemleri konusunda Bakanlığımız da, biz de çok hassas davranıyoruz. Anne ve bebek ölümlerini yakından takip ediyoruz. Bu yıl Kasım ayının sonuna kadarki dönem için, anne ve bebek ölüm sayısında geçen seneye göre bir düşüş var.

Koronavirüs gibi damlacık yoluyla bulaşan influenza(grip), tüberküloz (verem) gibi bulaşıcı hastalıkları ve bu hastalıklara bağlı hastane yatışlarını bu yıl daha az gördük. Yıl boyunca evde bakıma ihtiyacı olan hastalarımızın ziyaretlerini aksatmadan sürdürdük. Kayıtlı 3.929 aktif hastamıza 38 bine yakın ziyaret gerçekleştirdik.
Yapımı devam eden yatırımlarımızdan 300 yataklı Battalgazi Devlet Hastanesi % 64, Doğanşehir 100 Yataklı Devlet Hastanesi + 10 Daire Personel Lojmanı projesi % 97 oranında fiziki gerçekleşmesi tamamlandı. Kuluncak İlçe Entegre Hastanesi+TSM+112 ASHİ ve Arguvan 5 Hekimlik ASM+TSM +112 ASH binalarının geçici kabulü yapılarak hizmet vermeye başladı.
Pandeminin başından beri talimatları ve yönlendirmeleri ile bize her konuda destek olan Sayın Valimize şükranlarımızı arz ediyoruz. Emniyet ve jandarma teşkilatımız, İlçe Kaymakamlarımız, pandemi kurulunda bizleri doğru aydınlatan İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesinin çok değerli hocaları ve emek veren tüm kurum amirleri ve personeline müteşekkiriz. 
En güçlü ülkelerin bile olumsuz etkilendiği Koronavirüs sürecinde, bugüne kadar ilimizde salgın kontrol altında gitti. Yoğun bakımlarımızdan il dışına hasta sevk etmek zorunda kalmadık.  Aşının uygulanmaya başlaması ve halkımızın tedbirleri gevşetmeden uygulaması ile bu sürecin sonlanacağına inanıyorum. Yaşı daha genç olan vatandaşlarımızı özellikle uyarmak istiyorum. Kendi sağlıkları bizim için çok önemli. Ancak tüm veriler bize yaşlılarımızı büyüklerimizi korumamız gerektiğini söylüyor. Onlardan tamamen ayrı kalmamak için, bugünlerde onları ziyaret etmeyelim. Mutlaka gitmemiz gerekiyorsa; maskemizi çıkarmadan, uzak mesafede ve en kısa sürede ihtiyaçlarını giderip ayrılalım. Yılbaşı için verilen 3 günlük sokağa çıkma kısıtlaması süresince kendi evimizde kalalım. Bu yılbaşını çekirdek ailemizle birlikte geçirelim. Her birimiz bugünlerde fedakârlık yapalım ve hep birlikte salgını bitirelim. Şimdiden yeni yılın ailemize, ilimize ve ülkemize sağlık ve mutluluk getirmesini diliyorum.

Prof. Dr. Recep BENTLİ
 İl Sağlık Müdürü