Yeni Cami/Teze Cami (Hacı Yusuf Taş Cami)

Sanat Tarihi Uzmanı Hasan Hüseyin Aslan, Teze cami/yeni cami(Hacı Yusuf Taş) Camii hakkında bilinmeyenleri anlattı. Deprem dolayısıyla eleştiri aldığını belirten ve restorasyonun aceleye gelemeyeceğini dile getiren Aslan, şu ifadelere yer verdi;
Battalgazi İlçesi, Valilik binası karşısındadır. Halk arasında Yeni anlamında Teze Cami denilmektedir. 03 Mart 1894 yılında Malatya’da meydana depremde büyük hasar gören Hacı Yusuf Taş Cami’nin yeniden yapılabilmesi için Sultan II. Abdülhamit tarafından onbin altın gönderilmiştir.
Yeni Cami, tamamen kesme taşlardan yapılmıştır.28,50 x 28,50 m. ebadında kare plan üzerine inşa edilen ana mekânın ortasında dört fil ayağı üzerine oturtulan kubbe yer almıştır. Orta alan yanlara doğru yine fil ayaklar ve yan duvarlara bindirilen beşik tonozla örtülmüştür. Böylece pencereli olan kubbenin ağırlığı ayaklar, tonozlarla da yan duvarlara verilmiştir.
Caminin üstü dört küçük pencereli kubbe ile örtülmüştür. Ana mekânın güney duvarı tam ortada beş köşeli yarım daire şeklinde dışa doğru taşırılarak mihrabı yapılmıştır. Mihrap kesme taşlardan yapılmış olup dış yüzü gömme sütunlarla köşelere ayrılmıştır. Üstü yarım kubbeyle örtülmüş, güney duvarına birleştiği köşelerde karşılıklı birer pencere vardır. Son cemaat mahalli dört sütunu birbirine bağlayan kemerler ve kuzey duvarına bindirilen kasnaklı beş küçük kubbeyle örtülmüştür. Kuzey duvarının tam ortasında ana giriş kapısı yer alır. Kapının üzerinde Arapça harflerle yazılan kitabesi bulunmaktadır. Son Osmanlı döneminin motif özelliklerini taşımaktadır. Kubbeyi taşıyan sütunlardaki taş işçiliği barok tarzında işlenmiş bitkisel formlar kullanılmıştır. Mihrap kubbesinde ise mukarnaslarla bezenmiş aslan göğsü ( mimari açıdan kubbe kemerlerini bir birine bağlayan üçgenimsi geniş alanların ismidir.) l.Beyazıt dönemi laciverti kiremit kırmızısı paftalarla tezyinat yapılmıştır. Pencere pervazları ve alınlıklarında taç süslemeleri yapılmıştır, kubbe şems motifi işlenmiş etrafını paftalarla ayırarak bitkisel motifler kullanılmıştır. Minber barok dönemini yansıtan bezemeler kullanılmış bitkisel olarak yoğun şekilde tasarlanmıştır. Ayrıca caminin doğu ve batı duvarlarının kuzey duvarlarına yakın olan yerlerinde karşılıklı birer kapı yer almaktadır. Kuzey duvarlarının köşelerinde ikişer şerefeli, iki minaresi vardır. Doğu yönünde tek şerefeye kadar ayakta olan, tamamen kesme taşlardan yapılmış, eski camiye ait bir minare sağlam durumdadır.
Siz değerli okurlar bildiğiniz üzere 24 Ocak 2020 tarihinde Malatya ve Elazığ’da yaşanmış olan 6.8 büyüklüğündeki depremde hacı Yusuf Taş Cami ( Teze Cami ) hasar almış ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile Malatya Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından restorasyon çalışmalarına ivedi bir şekilde başlamıştır. Bu bağlamda günümüz restorasyonlarından özellikle mimari restorasyonun önemi hakkında sizleri bilgilendirmek gerekirse, öncelikle zemin etüdü tekrardan yapılarak şimdi ki zamana uyumluluğu sağlamak zaman alacak bir olgudur. Yapının malzemeleri hususunda bilgileri kesinleştirip çağdaş yöntemlerle proje safhasına geçilir, konunun uzmanları tarafından mimari yapının aslına uygun bir şekilde yapısını bozmadan uygulaması yapılacak mekânların analizi yapılmalı ve duvarlar üzerinde ki sıvaların o dönemde ki gibi sağlamlaştırılmış üslupla yapılması ile kaba kısmı nihayetlendirilmiş olacaktır. İnce işçiliği ise en az kaba kısmı kadar zaman alacaktır, ahşap bölümleri, hat yazıları uygulama alanları, kalem işi dediğimiz cami içi süslemelerin renksel ve motifsel özelliklerini yansıtması gibi kısacası sabır ve titizlik gerektiren bir konudur. Sizlerinde malumunuz cami restorasyonda olup yukarıda belirttiğimiz birçok etkenlerden dolayı ibadete açık değil bizlerde sabırla bekleyerek eski günlerdeki gibi nice ibadetleri eda etmek dileklerimizle.