Zirai İlaç Kalıntıları Tehlike Saçıyor

Tarımda zararlılara karşı kullanılan kimyasallar bilimsel adıyla pestisit, sektörün ve teknik elemanların deyimi ile  “bitki koruma ürünleri”, üreticinin deyimi ile zirai ilaç veya böcek öldürücü, tüketicilerin deyimi ile tarım zehirleri. Üreticisi, tavsiye edicisi kullanıcı hatta tüketicisi açısından farklı isimlerle anılsa da sonuçta bu kimyasalların her geçen gün kullanım alanı ve miktarı artarak devem etmektedir.
Genel ve bilinen adıyla Pestisit: Tarımda yetiştirilen ürünler için zararlı olabilecek böcek, ot, mantar ve bunun gibi canlılara karşı koruma amaçlı kullanılan kimyasal maddelerdir.
Tarımda üretim nicelik açısından (miktar) değerlendirilirken, tüketim talepleri nitelik açısından(kalite) değerlendirilmektedir. Bu ise son yıllarda artan hastalık ve zararlılar ile verim artırmaya yönelik kimyasalların kullanımını artırırken, tüketiciler büyük çoğunluğu ise seçici olmaya başlayarak daha doğal ürünler tüketmeye yönelik tercihlerini değiştirmektedir. Bunun en belirgin göstergesi Organik Tarım, İyi Tarım Uygulamaları gibi geriye doğru izlenebilirliğin tercihi yanında birçok bölgede halk pazarı, doğal ürünler pazarı v.s satış alanları oluşturulmaya başlanmasıdır.   
Genel olarak verimin ve ürün kalitesinin artırılmasına yönelik yapılan bu mücadeleler kısmen karşılık görülse de gerçekler hiç de böyle olmuyor. Suyu ve toprağı çeşitli derecelerde kirletiyor ve bozuyor. Bu ise biyolojik çeşitliliğin azalmasına, kuşların, arıların ve faydalı böceklerin ölmesine neden oluyor. Her yıl, dünya genelinde 200 bin çiftçi pestisitten akut olarak zehirleniyor. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün verileri, dünyadaki çocuk işçilerin %60’ının tarım alanında çalıştığını gösteriyor. Türkiye’de 2014-2018 yılları arasında tarım alanlarında bir artış olmamasına, hatta %3 düşüş olmasına rağmen, pestisit kullanımı giderek artıyor. 
Uygulanan pestisitlerin sadece %2’si hedef canlıya gidiyor, geri kalan %98’i havaya, toprağa ve suya karışıyor. Gıda ürünlerinde kalıntı bırakarak insan sağlığını tehdit ediyor. Dünya genelinde kullanılan yaklaşık 1000 pestisit etken maddesi var. Yılda 3 milyon ton civarında pestisit kullanılıyor.
Resmi verilere göre, Türkiye’de 2018 yılında 60 bin ton pestisit kullanıldı.1979-2018 yılları arasında pestisit kullanımı 7 kat artış gösterdi. Türkiye'de yaklaşık 340 pestisit etken maddesi kullanılıyor. Pestisit ithalatı için yılda yaklaşık 600 milyon dolar harcanıyor. İlimizde ise 2019 yılında yaklaşık 1.722 ton pestisit kullanılmıştır. 
           Pestisit kullanımında durum böyleyken içinde bulunduğumuz dönemde İlimiz ve bölgemizde de tarımda sonbahar bakımları ile bitki koruma ürünleri kullanımı başlamıştır. Her yıl olduğu gibi bu faaliyet her mevsim devam etmektedir. Özellikle ilimiz genelinde kayısı başta olmak üzere birçok üründe sonbahar bakımı olarak kullanılacak zirai ilaçların yanlış kullanılması veya ambalaj atıklarının etrafa rastgele atılması çok rastlana bir durumdur. Bu ise başta insan sağlı olmak üzere doğal kaynaklara çevreye diğer canlılara telafisi imkansız zararlar vermektedir. 
           Yukarıda özetlenen gerçekler yanında yerelde bu durumdan en az etkilenmek, kendimiz ve çevremizi korumak için ne yapılabilir sorularına çözüm olarak bu kimyasal özellikle su kaynakları yanında rastgele atılarak içindeki kimyasalın çevreye ve canlılara zararını, ambalajların ise çevre kirliliği başta olmak üzere başka sorunlara neden olmasının önüne geçmek için ambalajlarının toplanması oldukça önemli bir konudur. Bu konuda başta belediyeler olmak üzere birçok kurum /kuruluş işbirliği içinde geri dönüşümü sağlamak için ortak proje ve çalışmalar yaparak hem üreticinin bilinçlendirilmesi hem de bu atıkların toplanması karşısında teşvik amaçlı ödüllendirilmesi faaliyeti yürütebilir. 
Bu kapsamda üreticiler tarafından kullanılan ambalajları geri dönüşüme getirmelerine karşılık özellikle belediyeler tohum, fide, fidan desteği yada Belediyelerin sair hizmetlerinden yararlanılmasına yönelik kampanyalar düzenlenebilir.    

Fevzi ÇİÇEK
Ziraat Mühendisleri Odası Malatya Şube Başkanı